IFRS 18 : de nieuwe standaard voor de presentatie van financiële overzichten

Introductie

De International Accounting Standards Board (IASB) heeft in april 2024 de nieuwe standaard IFRS 18 ‘Presentation and Disclosure in Financial Statements’ gepubliceerd. Deze standaard treedt in werking voor boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2027, en vervangt IAS 1 ‘Presentation of Financial Statements’. Hoewel veel principes van IAS 1 worden behouden, introduceert IFRS 18 belangrijke veranderingen met betrekking tot hoe financiële prestaties worden gepresenteerd. Het doel: meer vergelijkbaarheid en transparantie voor gebruikers van financiële overzichten.

Doelstellingen van IFRS 18

IFRS 18 heeft als belangrijkste doel het verbeteren van:

• De vergelijkbaarheid van de winst- en verliesrekening tussen vergelijkbare ondernemingen;
• De transparantie van managementmaatstaven (Management Performance Measures, MPMs);
• De structuur van financiële overzichten zonder de regels voor verwerking en waardering van posten te wijzigen.

De standaard richt zich specifiek op het beter definiëren van ‘operating profit’ en het verplicht opnemen van prestatiemaatstaven die ondernemingen buiten de IFRS-jaarrekening rapporteren.

Wijzigingen in de resultatenrekening

IFRS 18 introduceert drie hoofdcategorieën voor de winst-en-verliesrekening:

1. Operationeel: kernactiviteiten van de onderneming. Deze categorie fungeert tevens als restcategorie voor posten die niet in de andere categorieën passen;
2. Investering: opbrengsten/kosten uit niet-kernactiviteiten;
3. Financiering: rentelasten en andere financieringscomponenten.

Een belangrijk nieuw verplicht subtotaal is het ‘bedrijfsresultaat (operating profit)’. Daarnaast wordt een nieuw subtotaal geïntroduceerd: ‘Profit or loss before financing and income taxes’. Deze verduidelijkingen helpen bij het standaardiseren van rapportagestructuren.

Management Performance Measures (MPMs)

IFRS 18 verplicht toelichting op alle prestatiemaatstaven die het management extern rapporteert maar die niet in de standaard IFRS-subtotalen voorkomen. Voor deze MPMs geldt:

• Presentatie in één afzonderlijke toelichting;
• Verplichte reconciliatie met het dichtstbijzijnde IFRS-subtotaal;
• Voor elke post in de reconciliatie moet het belastingeffect en het effect van niet-controllerende belangen worden toegelicht.

MPMs mogen alleen betrekking hebben op een subtotaal van baten en lasten. Maatstaven gebaseerd op alleen opbrengsten, kosten, activa, passiva of niet-financiële prestaties (zoals CO2-uitstoot) zijn uitgesloten. Veelgebruikte alternatieven zoals EBITDA zullen mogelijk plaatsmaken voor nieuwe maatstaven zoals OPDAI (Operating profit or loss before depreciation, amortisation and impairment).

Aggregatie en Disaggregatie

Een ander belangrijk principe in IFRS 18 is hoe informatie wordt gegroepeerd (aggregatie) en uitgesplitst (disaggregatie). Entiteiten moeten hierin professioneel oordeel toepassen. De kernstaten bieden een beknopt gestructureerd overzicht, terwijl de toelichtingen extra detail moeten geven over materiële posten. Dit vraagt om herziening van de presentatiepraktijken, vooral in de winst-en-verliesrekening en toelichtingen. Bedrijven moeten hun rapportages structureren aan de hand van hun bedrijfsmodel en posten als wisselkoersverschillen, afdekkingsinstrumenten en inkomsten uit kredietverstrekking zorgvuldig toewijzen aan de juiste categorie.

Valutakoersen en Derivaten

IFRS 18 geeft specifieke richtlijnen over:

• Valutaverschillen: deze worden gerapporteerd in dezelfde categorie als het onderliggende item (tenzij dit onevenredige kosten veroorzaakt).
• Derivaten en andere financiële instrumenten: winsten/verliezen worden ingedeeld in dezelfde categorie als het risico dat wordt beheerd. Bij derivaten die niet onder hedge accounting vallen, moet zorgvuldig worden bepaald of ze daadwerkelijk een risico beheren.

Verstrekkende gevolgen voor de praktijk

De impact van IFRS 18 blijft niet beperkt tot verslaggeving. Door de verplichte standaardisering:

• Wordt het moeilijker om tegenvallers te verbergen;
• Wordt de vergelijkbaarheid verbeterd bij kredietaanvragen, analyses en investeerderspresentaties;
• Kunnen bonusstructuren gebaseerd op winstcijfers veranderen door gewijzigde winstbepaling;
• Zullen interne controlesystemen en rapportageformats aangepast moeten worden vóór eind 2025.

Hoewel de technische impact op systemen zoals het grootboekschema beperkt blijft, vereist de nieuwe standaard aanpassingen in de mapping en interpretatie van deze gegevens. Praktische trainingen en oefenrapportages zijn aan te bevelen.

Overgangsregeling

Hoewel IFRS 18 pas ingaat op 1 januari 2027, is voorbereiding op korte termijn noodzakelijk. Belangrijke overgangsvereisten:

• Vergelijkende cijfers vereist vanaf 31 december 2026;
• Bij overgang: een reconciliatie van de winst-en-verliesrekening per regel tussen IAS 1 en IFRS 18;
• Voor tussentijdse rapportages: mogelijk toepassing vanaf het boekjaar 2026;
• Vervroegde toepassing is toegestaan, maar EFRAG beoordeelt nog of de standaard binnen Europa wordt goedgekeurd.

Wie wordt getroffen?

IFRS 18 geldt voor alle entiteiten die rapporteren onder IFRS. De standaard bevat ook richtlijnen voor bedrijven die financiering of investering als kernactiviteit hebben. Hoewel de nadruk ligt op niet-financiële ondernemingen, zijn ook financiële instellingen onderworpen aan de vereisten.

Conclusie

IFRS 18 vormt een belangrijke stap richting meer gestandaardiseerde en transparante verslaggeving. Hoewel de standaard alleen de presentatie en toelichting betreft en geen wijzigingen in waardering aanbrengt, zullen de operationele gevolgen aanzienlijk zijn. Ondernemingen moeten tijdig hun rapportagestructuur, processen en interne systemen herzien om compliant te zijn en stakeholders goed te informeren.

Door nu al te starten met de voorbereiding, kunnen organisaties de overgang soepel laten verlopen en optimaal profiteren van de verbeteringen die IFRS 18 biedt