Freelance ZZP Opdrachten in Nederland - Wet DBA en zelfstandig ondernemerschap

Wat is schijnzelfstandigheid?

3.1 Definitie

Schijnzelfstandigheid betekent dat iemand in juridische en economische zin feitelijk werkt als werknemer, maar formeel staat ingeschreven als zelfstandig ondernemer (zzp’er/freelancer). Het gaat dus om situaties waarin er naar de buitenwereld sprake lijkt van ondernemerschap, terwijl er in de praktijk sprake is van een arbeidsrelatie zoals bedoeld in artikel 7:610 BW.

De gevolgen:

• Voor de opdrachtgever: alsnog naheffing loonbelasting en sociale premies, plus boetes.

• Voor de freelancer: verlies van ondernemersfaciliteiten (zoals zelfstandigenaftrek), terugvordering van btw, en onzekerheid over pensioen en verzekeringen.

De Belastingdienst kijkt daarom niet alleen naar de overeenkomst op papier, maar vooral naar de feitelijke uitvoering van de opdracht.

 

3.2 Juridische basis: artikel 7:610 BW

Volgens het Burgerlijk Wetboek is er sprake van een arbeidsovereenkomst wanneer aan drie cumulatieve criteria is voldaan:

1. Loon – de freelancer ontvangt een vergoeding voor verrichte werkzaamheden.

2. Arbeid – de freelancer verricht persoonlijk arbeid (zonder de mogelijkheid zich vrij te laten vervangen).

3. Gezag – de opdrachtgever heeft zeggenschap over hoe, waar en wanneer de werkzaamheden worden uitgevoerd.

Wanneer deze elementen aanwezig zijn, kan de relatie – ondanks de naam “overeenkomst van opdracht” – in werkelijkheid een arbeidsovereenkomst zijn.

 

3.3 De rol van gezagsverhouding

Het gezagscriterium is het meest bepalend en tegelijk het meest complex. De vraag is: hoeveel vrijheid heeft de freelancer in de uitvoering van zijn werk?

Kenmerken van gezag zijn bijvoorbeeld:

• Werken volgens instructies van leidinggevenden.

• Gebonden zijn aan werktijden en aanwezigheidsplicht.

• Inbedding in de reguliere organisatie (eigen laptop, toegangspas, deelname aan vergaderingen).

• Afhankelijkheid van goedkeuring en functioneringsgesprekken.

Kenmerken van zelfstandigheid daarentegen zijn:

• Vrijheid in de manier van werken en organiseren.

• Eigen apparatuur, eigen administratie, eigen aansprakelijkheid.

• Meerdere opdrachtgevers tegelijk.

• Resultaatverplichting i.p.v. inspanningsverplichting.

 

3.4 Jurisprudentie: voorbeelden uit de rechtspraak

De Hoge Raad en lagere rechters hebben meerdere keren uitspraak gedaan over de kwalificatie van arbeidsrelaties. Belangrijke zaken zijn o.a.:

• HR 6 november 2020 (X/Gemeente Amsterdam, ECLI:NL:HR:2020:1746)
  → De benaming van het contract is niet doorslaggevend; de feitelijke uitvoering bepaalt de kwalificatie.

• Deliveroo-arresten (Hof Amsterdam 2021, HR 24 maart 2023)
  → Fietsbezorgers die via Deliveroo werkten als zzp’er, werden toch aangemerkt als werknemers. Argument: gezagsverhouding via algoritmische sturing, afhankelijkheid en gebrek aan ondernemersrisico.

• HR 6 november 1981 (Groen/Schoevers, ECLI:NL:HR:1981:AG4185)
  → Klassiek arrest waarin werd bepaald dat zowel de bedoeling van partijen als de feitelijke uitvoering van belang is.

Deze rechtspraak onderstreept dat opdrachtgevers en freelancers niet te lichtzinnig mogen aannemen dat “een opdrachtovereenkomst voldoende is”.

 

3.5 Risico’s van schijnzelfstandigheid

De gevolgen van een onjuiste kwalificatie zijn aanzienlijk:

• Opdrachtgever

  • Loonheffing en premies werknemersverzekeringen met terugwerkende kracht.

  • Mogelijke boetes en rente.

  • Reputatieschade (“misbruik van zzp’ers”).

• Freelancer

  • Terugbetalen fiscale voordelen (zelfstandigenaftrek, MKB-winstvrijstelling).

  • Geen dekking door werknemersverzekeringen (WW, WIA).

  • Onzekerheid over pensioen, ziekte, arbeidsongeschiktheid.

 

3.6 Schijnzelfstandigheid in de praktijk: risicovolle opdrachten

Er zijn opdrachten waarbij de kans op kwalificatie als schijnzelfstandigheid groter is:

• Langdurige inzet in één functie: een freelancer die 3 jaar als “interim medewerker” dezelfde taken uitvoert als vaste werknemers.

• Backoffice- of operationele functies: zoals administratie, secretariaat, helpdesk.

• Volledige inbedding: de freelancer heeft een bedrijfsaccount, vaste werkplek en dezelfde verplichtingen als medewerkers.

• Lage tarieven: wanneer een freelancer minder verdient dan een werknemer in loondienst, wordt de ondernemersstatus sneller betwijfeld.

 

3.7 Veilige opdrachten: waar zelfstandigheid wél aannemelijk is

Daartegenover staan opdrachten die wél goed te kwalificeren zijn als zelfstandige werkzaamheden:

• Specialistische projecten: implementatie van IFRS 18, opzetten van een ESG-rapportagestructuur.

• Adviesopdrachten: due diligence, M&A-support, fiscale herstructureringen.

• Tijdelijke transities: ERP-implementatie, kostenoptimalisatie, procesverbetering.

• Resultaatgerichte opdrachten: opleveren van een rapport, model of strategie, niet enkel meedraaien in de dagelijkse operatie.

 

3.8 Het spanningsveld voor freelancers en opdrachtgevers

Het spanningsveld zit erin dat organisaties vaak flexibiliteit zoeken, terwijl freelancers zelfstandigheid moeten behouden. Te veel sturing of inbedding leidt tot risico’s. Te veel afstand kan leiden tot gebrek aan integratie.

Daarom is het van belang dat beide partijen:

• Heldere afspraken maken in de overeenkomst.

• De praktijk in lijn brengen met de contractuele afspraken.

• Regelmatig toetsen of de samenwerking nog voldoet aan zelfstandigheidscriteria.

 

Conclusie Hoofdstuk 3

Schijnzelfstandigheid is de kern van de Wet DBA-discussie. Het draait niet om de naam van het contract, maar om de feitelijke werkrelatie. Voor freelancers betekent dit: zorgvuldig kiezen welke opdrachten zij aannemen en hoe zij zich profileren als zelfstandig ondernemer. Voor opdrachtgevers betekent dit: bewust beleid voeren en samen met freelancers afspraken maken die de risico’s minimaliseren.

Het belang van zelfstandig ondernemerschap voor de freelancer

4.1 Ondernemerschap als fundament

Freelancers en zzp’ers onderscheiden zich van werknemers door hun zelfstandige positie. Dit gaat veel verder dan het hebben van een btw-nummer en een KvK-inschrijving. In de kern betekent ondernemerschap:

• Zelf beslissen over opdrachten, tarieven en werkwijze.

• Zelf de financiële risico’s dragen (geen loondoorbetaling bij ziekte, geen WW).

• Investeren in eigen ontwikkeling, netwerk en materialen.

• Vrijheid, maar ook verantwoordelijkheid voor continuïteit.

Zonder dit ondernemerschap loopt de freelancer het risico dat de Belastingdienst hem/haar toch als werknemer aanmerkt. Daarom is het belang van aantoonbaar ondernemerschap enorm groot.

 

4.2 Criteria van de Belastingdienst

De Belastingdienst hanteert geen harde checklist, maar kijkt naar indicatoren die samen een beeld vormen van ondernemerschap. Belangrijke criteria zijn:

1. Aantal opdrachtgevers
   → Werk je structureel voor meerdere klanten, of ben je feitelijk afhankelijk van één opdrachtgever?

2. Ondernemersrisico
   → Loop je het risico dat je geen opdrachten hebt, dat facturen niet worden betaald, of dat je moet investeren in je eigen bedrijf?

3. Zelfstandigheid in uitvoering
   → Kun je zelf bepalen hoe je de opdracht uitvoert, zonder dagelijkse aansturing?

4. Investeringen
   → Heb je geïnvesteerd in laptop, software, verzekeringen, marketing, opleidingen?

5. Naamsbekendheid & acquisitie
   → Profileer je je actief in de markt, via website, LinkedIn, netwerk?

6. Aansprakelijkheid
   → Ben je aansprakelijk voor fouten, of dekt de opdrachtgever dit volledig af?

Hoe meer van deze elementen je kunt aantonen, hoe sterker je ondernemerschap staat.

 

4.3 Economische zelfstandigheid

Economische zelfstandigheid betekent dat een freelancer niet afhankelijk is van één opdrachtgever voor inkomen en voortbestaan. Dit is een kernpunt in de discussie over schijnzelfstandigheid.

• Ongewenst: een freelancer die 3 jaar lang 40 uur per week bij dezelfde opdrachtgever werkt, zonder andere klanten of eigen risico.

• Gewenst: een freelancer die voor meerdere opdrachtgevers werkt, tussendoor eigen acquisitie doet en zelf bepaalt welke opdrachten worden aangenomen.

De Belastingdienst en de politiek zien economische zelfstandigheid als dé waarborg tegen verkapte loondienst.

 

4.4 Juridische zelfstandigheid

Naast de economische kant is er de juridische zelfstandigheid. Dit gaat over contracten, aansprakelijkheid en juridische verantwoordelijkheden.

• Eigen contractpositie: je sluit zelf overeenkomsten, in eigen naam.

• Geen gezagsverhouding: je hebt geen leidinggevende die je werk dagelijks beoordeelt of stuurt.

• Zelf verantwoordelijk voor btw, belasting en verzekeringen.

• Eigen juridische aansprakelijkheid: bij fouten in advies of uitvoering ben je als ondernemer zelf verantwoordelijk (vaak gedekt met beroepsaansprakelijkheidsverzekering).

 

4.5 Ondernemersrisico’s

Een essentieel kenmerk van ondernemerschap is het nemen van risico’s. Zonder risico’s is er geen ondernemerschap. Voor freelancers gaat het o.a. om:

• Geen loondoorbetaling bij ziekte of vakantie

• Geen ontslagbescherming

• Zelf pensioen opbouwen

• Investeringen in opleiding, marketing, software, apparatuur

• Debiteurenrisico: facturen die mogelijk niet betaald worden

Hoewel dit zwaarder klinkt dan loondienst, is het juist dit ondernemersrisico dat de Belastingdienst ziet als bewijs van zelfstandigheid.

 

4.6 Het fiscale belang van ondernemerschap

Voor freelancers zijn er fiscale voordelen, maar alleen als de Belastingdienst hen als ondernemer kwalificeert:

• Zelfstandigenaftrek

• MKB-winstvrijstelling

• Oudedagsreserve (FOR, aflopend tot 2027)

• BTW-aftrek voor kosten en investeringen

Wie niet als ondernemer wordt aangemerkt, verliest deze voordelen en wordt belast alsof sprake is van loon uit dienstbetrekking.

 

4.7 Praktische toets: ben ik ondernemer?

Een praktische manier om ondernemerschap te toetsen is jezelf de volgende vragen te stellen:

1. Kan ik morgen een opdracht weigeren zonder gevolgen voor mijn bestaanszekerheid?

2. Heb ik een eigen strategie voor acquisitie en naamsbekendheid?

3. Factureer ik zelf, met eigen btw-nummer en voorwaarden?

4. Draag ik zelf de kosten van opleidingen, verzekeringen en materialen?

5. Werk ik structureel voor meer dan één opdrachtgever per jaar?

Als het antwoord op meerdere van deze vragen nee is, is er een risico dat de Belastingdienst of rechter je niet als ondernemer ziet.

 

4.8 Ondernemerschap als positionering

Naast de juridische en fiscale kant heeft ondernemerschap ook een strategische waarde:

• Professionele uitstraling: opdrachtgevers nemen freelancers die duidelijk ondernemer zijn serieuzer.

• Concurrentievoordeel: een goed ingericht bedrijf onderscheidt zich van hobby-zzp’ers.

• Flexibiliteit: zelfstandigen kunnen kiezen voor opdrachten die bij hun expertise en ambities passen.

• Netwerkopbouw: ondernemerschap betekent investeren in relaties, wat leidt tot vervolgopdrachten.

 

4.9 Ondernemerschap in relatie tot bureaus

Een belangrijk onderdeel van zelfstandig ondernemerschap is dat de opdrachtrelatie direct ligt tussen freelancer en opdrachtgever.

• Met tussenkomstbureau (risicovol): het bureau sluit de overeenkomst, factureert en betaalt de freelancer door. Dit kan leiden tot dienstverbandachtige constructies.

• Met bemiddelingsbureau (veiliger): het bureau verzorgt alleen de search & selectie, maar de overeenkomst loopt rechtstreeks tussen freelancer en opdrachtgever.

Het laatste model versterkt het ondernemerschap van de freelancer, omdat er sprake is van een directe contractrelatie en meer vrijheid.

 

4.10 Conclusie Hoofdstuk 4

Zelfstandig ondernemerschap is de kern van het zzp-bestaan. Zonder aantoonbare zelfstandigheid lopen freelancers en opdrachtgevers aanzienlijke risico’s. Voor de freelancer betekent dit investeren in meerdere opdrachtgevers, ondernemersrisico’s dragen, juridische zelfstandigheid behouden en actief profileren in de markt.

Het belang is groot: alleen als ondernemer geniet de freelancer van fiscale voordelen, strategische vrijheid en juridische bescherming tegen de kwalificatie als werknemer.

Waar moet een freelancer aan voldoen?

5.1 Inleiding

Freelancers (zzp’ers) worden vaak gezien als flexibele experts die organisaties tijdelijk versterken. Maar juridisch en fiscaal is niet iedereen die een factuur stuurt automatisch ondernemer. Zowel de Belastingdienst als de rechter toetsen of iemand daadwerkelijk zelfstandig ondernemer is of feitelijk werknemer.

Daarom is het voor freelancers essentieel om hun ondernemerschap actief vorm te geven én aantoonbaar te maken. Dit hoofdstuk beschrijft de belangrijkste vereisten.

 

5.2 Ondernemerscriteria volgens de Belastingdienst

De Belastingdienst kent geen harde definitie van ondernemerschap, maar hanteert wel een aantal indicaties. Een freelancer wordt eerder als ondernemer aangemerkt als hij/zij:

1. Meerdere opdrachtgevers heeft
   → Niet afhankelijk is van één klant voor zijn inkomen.

2. Zelf acquisitie pleegt
   → Actief opdrachten zoekt via netwerk, website, bureaus of aanbestedingen.

3. Investeert in de onderneming
   → Laptop, software, verzekeringen, opleidingen, marketing.

4. Ondernemersrisico loopt
   → Geen werk = geen inkomen; risico dat facturen niet worden betaald.

5. Zelfstandig werkt
   → Eigen werkwijze bepaalt, niet volledig ondergeschikt aan opdrachtgever.

6. Aansprakelijk is voor fouten
   → Zelf verantwoordelijk, vaak via beroepsaansprakelijkheidsverzekering.

7. Een professionele uitstraling heeft
   → KvK-inschrijving, btw-nummer, website, huisstijl, algemene voorwaarden.

 

5.3 Administratieve verplichtingen

Een freelancer moet voldoen aan een aantal administratieve en fiscale vereisten:

• Inschrijving KvK: basisvoorwaarde om als ondernemer te opereren.

• Btw-nummer: verplicht voor facturatie (tenzij vrijstelling).

• Factuureisen: facturen moeten voldoen aan wettelijke eisen (NAW, btw, datum, etc.).

• Administratie: bijhouden van inkomsten, uitgaven, uren en investeringen.

• Aangiftes: inkomstenbelasting en btw (maandelijks of per kwartaal).

• Verzekeringen: beroepsaansprakelijkheid, arbeidsongeschiktheid, pensioen (niet verplicht, wel sterk aanbevolen).

 

5.4 Contractuele voorwaarden

Een freelancer moet zorgen dat de overeenkomst met de opdrachtgever voldoet aan de eisen van zelfstandigheid.

Elementen in een freelance contract:

• Geen gezagsverhouding: vrijheid in uitvoering en planning.

• Vervangingsmogelijkheid: de freelancer kan zich laten vervangen (al is dit vaak theoretisch).

• Resultaatverplichting i.p.v. inspanningsverplichting: focus op uitkomst, niet op uren draaien.

• Eigen aansprakelijkheid: fouten komen voor rekening van de freelancer.

• Eigen middelen: gebruik van eigen laptop, telefoon, software.

De modelovereenkomsten van de Belastingdienst zijn een hulpmiddel, maar niet verplicht. Het belangrijkste is dat de afspraken in contract én praktijk overeenkomen.

 

5.5 Positionering in de markt

Naast juridische en fiscale voorwaarden moet een freelancer zich ook professioneel positioneren als ondernemer. Dit helpt bij:

• Aantonen van zelfstandigheid richting Belastingdienst.

• Onderscheiden van schijnzelfstandigheid.

• Vergroten van commerciële kansen.

Tips voor positionering:

• Professionele website met diensten, tarieven en referenties.

• Actieve aanwezigheid op LinkedIn en in vakgroepen.

• Lidmaatschap van brancheverenigingen.

• Publiceren van artikelen of kenniscontent.

• Eigen algemene voorwaarden en huisstijl.

 

5.6 Welke opdrachten zijn risicovol?

Niet alle opdrachten zijn geschikt voor freelancers. Het risico op schijnzelfstandigheid is groter bij opdrachten waarin de freelancer:

• Volledig meedraait als werknemer (zelfde werktijden, leidinggevende, inbedding).

• Langdurig dezelfde werkzaamheden uitvoert als vaste medewerkers.

• Operationele functies vervult (administratie, secretariaat, helpdesk).

Beter passende opdrachten voor freelancers:

• Specialistische projecten (IFRS 18, CSRD, due diligence, procesverbetering).

• Tijdelijke transities (ERP-implementatie, reorganisatie, integratie na overname).

• Strategisch advies (performance management, scenario-analyses).

• Resultaatgerichte opdrachten (opleveren rapportage, projectresultaat).

 

5.7 Checklist voor freelancers

Een praktische checklist voor freelancers die hun ondernemerschap willen versterken:

✅ KvK-inschrijving en btw-nummer
✅ Eigen bedrijfsnaam, website en marketing
✅ Meerdere opdrachtgevers per jaar
✅ Contracten zonder gezagsverhouding
✅ Eigen laptop, telefoon, software
✅ Beroepsaansprakelijkheidsverzekering
✅ Pensioenvoorziening en AOV
✅ Eigen tariefbepaling
✅ Netwerk en acquisitieplan
✅ Bewijs van ondernemersrisico (geen werk = geen inkomen)

 

5.8 Ondernemerschap en bureaus

Freelancers hebben vaak te maken met bemiddelings- of detacheringsbureaus. Belangrijk onderscheid:

• Tussenkomst (risicovol): het bureau sluit het contract met de opdrachtgever, betaalt de freelancer door. Dit kan lijken op loondienst.

• Bemiddeling (veiliger): het bureau verzorgt alleen de selectie, maar de overeenkomst wordt rechtstreeks gesloten tussen freelancer en opdrachtgever.

Voor de freelancer versterkt dit laatste model de eigen ondernemerschap-positie.

 

5.9 Conclusie Hoofdstuk 5

Een freelancer is pas écht zelfstandig ondernemer als dit in contract, praktijk en positionering aantoonbaar is. Het gaat om een combinatie van juridische, fiscale en commerciële factoren.

Voor de Belastingdienst is vooral belangrijk dat er geen gezagsverhouding is, dat de freelancer ondernemersrisico draagt en meerdere opdrachtgevers heeft. Voor de freelancer zelf betekent dit meer vrijheid, maar ook verantwoordelijkheid voor administratie, acquisitie, verzekeringen en continuïteit.

Door dit goed in te richten en bewust te kiezen voor opdrachten die passen bij zelfstandig ondernemerschap, versterken freelancers hun positie én beperken zij de risico’s van schijnzelfstandigheid.

Welke opdrachten wel en niet uitvoeren als zzp’er?

6.1 Inleiding

De kern van de Wet DBA-discussie draait om de vraag: wanneer is iemand écht zelfstandig ondernemer, en wanneer vervalt de opdracht feitelijk in loondienst? Het antwoord hangt vaak samen met de aard van de opdracht en de praktische uitvoering.

Niet alle opdrachten zijn geschikt om als zzp’er uit te voeren. Dit hoofdstuk geeft een helder overzicht van opdrachten die vaak risicovol zijn (kans op schijnzelfstandigheid) en opdrachten die veilig zijn (passend bij zelfstandig ondernemerschap).

 

6.2 De Belastingdienst-toets

Bij de beoordeling van een opdracht kijkt de Belastingdienst niet naar de titel van het contract, maar naar de feitelijke omstandigheden. Daarbij zijn vooral de volgende criteria bepalend:

1. Gezagsverhouding – Is er dagelijkse sturing door de opdrachtgever?

2. Inbedding – Is de zzp’er onderdeel van de reguliere organisatie (structuur, werkprocessen, vergaderingen)?

3. Ondernemersrisico – Draagt de zzp’er risico (geen werk = geen inkomen, aansprakelijkheid, debiteurenrisico)?

4. Duur & exclusiviteit – Hoe lang duurt de opdracht en is er afhankelijkheid van één opdrachtgever?

 

6.3 Risicovolle opdrachten voor zzp’ers

Sommige opdrachten lijken sterk op loondienst en zijn daarom risicovol.

Voorbeelden van risicovolle opdrachten:

• Langdurige functies binnen de lijnorganisatie

  • Voorbeeld: een zzp’er die drie jaar lang als “administratief medewerker” in een team werkt.

  • Probleem: inbedding en gezagsverhouding zijn gelijk aan die van werknemers.

• Operationele backoffice-taken

  • Voorbeeld: werkzaamheden in de klantenservice, frontoffice of secretariaat.

  • Probleem: weinig zelfstandigheid, vaak vaste roosters en directe aansturing.

• “Vaste” interim-functies

  • Voorbeeld: een zzp’er die dezelfde functie vervult als een werknemer (controller, HR-medewerker) zonder afgebakend project.

  • Probleem: structureel invullen van reguliere functies is feitelijk arbeid in loondienst.

• Urenregistratie zonder resultaatafspraken

  • Voorbeeld: werken op basis van 36 uur per week, zonder duidelijke deliverables.

  • Probleem: loonvervangende arbeid, geen ondernemerskarakter.

• Laag tarief, lange duur

  • Voorbeeld: €20 per uur voor werk bij één opdrachtgever, >1 jaar.

  • Probleem: dit lijkt sterk op een arbeidsovereenkomst.

 

6.4 Veilige opdrachten voor zzp’ers

Daartegenover staan opdrachten die juist passen bij zelfstandig ondernemerschap.

Voorbeelden van veilige opdrachten:

• Specialistische projecten

  • IFRS 18 implementatie: herinrichting van verslaggevingsprocessen.

  • CSRD/ESG: opzetten van duurzaamheidsrapportage.

  • Due diligence: financiële analyse bij fusies en overnames.

• Adviesopdrachten

  • Opstellen van herstructureringsplannen, strategie-advies, risk-modellen.

  • Duidelijk resultaat (rapport, aanbevelingen, model).

• Procesverbetering en transities

  • Implementatie van ERP-systemen.

  • Optimalisatie van purchase-to-pay of order-to-cash processen.

• Tijdelijke expertise-injecties

  • Specialist die kennis overdraagt aan het interne team.

  • Afgebakende periode met duidelijk begin en einde.

• Resultaatgerichte opdrachten

  • Opleveren van dashboards, scenario-modellen, interne control framework.

  • Niet “uren draaien”, maar concrete opleveringen.

 

6.5 Sector-specifieke aandachtspunten

• Zorg

  • Risicovol: verpleegkundigen die volledig meedraaien in dienstenroosters.

  • Veiliger: zelfstandig specialisten die tijdelijk projecten doen (kwaliteitsverbetering, audits).

• ICT

  • Risicovol: programmeurs die jarenlang als “extra medewerker” in een development team werken.

  • Veiliger: projectmatige implementaties, cybersecurity-assessments, migratieprojecten.

• Finance

  • Risicovol: interim financial controller die enkel meedraait in de maandafsluiting zonder afgebakend project.

  • Veiliger: specialist die IFRS 18 vertaalt, ESG-data integreert, of een rolling forecast-model bouwt.

• Onderwijs

  • Risicovol: docenten die structureel lesgeven in het rooster van een school.

  • Veiliger: freelancers die workshops, gastcolleges of tijdelijke vervangingsprojecten verzorgen.

 

6.6 Praktische signalen van risico

Een zzp’er kan zichzelf toetsen met de volgende vragen:

• Heb ik vrijheid in hoe ik het werk uitvoer?

• Wordt mijn werk beoordeeld door een leidinggevende, of puur op resultaat?

• Kan ik zelf beslissen over werktijden en locatie?

• Ben ik vervangbaar (mag iemand anders namens mij de opdracht uitvoeren)?

• Draag ik ondernemersrisico (bij ziekte geen inkomen, aansprakelijkheid bij fouten)?

• Heb ik meerdere opdrachtgevers naast deze klant?

Als meerdere antwoorden nee zijn, is de opdracht waarschijnlijk risicovol.

 

6.7 Rol van contracten en modelovereenkomsten

Hoewel contracten niet doorslaggevend zijn, kunnen zij wel helpen om de zelfstandigheid te onderbouwen. Belangrijke bepalingen:

• Vrijheid van uitvoering (geen instructies over werktijden/werkwijze).

• Geen inbedding in reguliere bedrijfsstructuren.

• Resultaatverplichting in plaats van inspanningsverplichting.

• Vervangingsclausule (zelf vervanger regelen).

• Eigen aansprakelijkheid en verzekering.

De modelovereenkomsten van de Belastingdienst zijn nuttig als hulpmiddel, maar alleen waardevol als de praktijk er ook naar handelt.

 

6.8 Tips voor freelancers

• Kies opdrachten bewust: zeg “nee” tegen werk dat feitelijk loondienst is.

• Onderhandel over resultaat in plaats van uren.

• Werk vanuit eigen middelen: gebruik eigen laptop, software, telefoon.

• Bewaar onafhankelijkheid: toon aan dat je meerdere opdrachtgevers hebt.

• Check de opdracht tegen de Belastingdienst-criteria.

 

6.9 Tips voor opdrachtgevers

• Wees transparant: maak duidelijk of je een freelancer of werknemer nodig hebt.

• Voorkom inbedding: geef freelancers zelfstandige opdrachten, geen reguliere functies.

• Gebruik heldere contracten: leg afspraken vast die zelfstandigheid ondersteunen.

• Voer periodieke checks uit: blijf toetsen of de samenwerking DBA-proof blijft.

 

6.10 Conclusie Hoofdstuk 6

Niet iedere opdracht is geschikt voor een zzp’er. Het verschil tussen een veilige opdracht en schijnzelfstandigheid ligt vaak in de vrijheid van uitvoering, de duur en aard van de opdracht, en het ondernemersrisico.

Voor freelancers betekent dit dat zij opdrachten bewust moeten selecteren en altijd hun zelfstandigheid moeten bewaken. Voor opdrachtgevers betekent het dat zij opdrachten zo moeten inrichten dat er geen schijn van loondienst ontstaat.

Door duidelijke contracten, goede praktijkafspraken en bewuste keuzes kunnen freelancers en opdrachtgevers samen voldoen aan de Wet DBA – zonder onnodige risico’s.

Contractvormen en overeenkomsten

7.1 Inleiding

Een cruciaal aspect van de Wet DBA is dat niet alleen de papieren overeenkomst telt, maar vooral de feitelijke uitvoering. Toch is een goed contract onmisbaar. Het bepaalt de juridische basis van de samenwerking, legt verantwoordelijkheden vast en kan een belangrijk signaal zijn richting de Belastingdienst.

Freelancers en opdrachtgevers kunnen kiezen uit verschillende contractvormen. Elke vorm kent zijn eigen voordelen, risico’s en implicaties voor zelfstandig ondernemerschap.

 

7.2 De kernvraag: overeenkomst van opdracht of arbeidsovereenkomst?

Volgens het Burgerlijk Wetboek zijn er twee hoofdvormen:

1. Arbeidsovereenkomst (art. 7:610 BW)

   • Kenmerken: loon, persoonlijke arbeid, gezag.

   • Gevolg: werknemer, loonbelasting en premies verschuldigd.

2. Overeenkomst van opdracht (art. 7:400 BW)

   • Kenmerken: zelfstandige opdrachtnemer voert werkzaamheden uit voor een opdrachtgever.

   • Geen gezagsverhouding, vrijheid van uitvoering.

   • Gevolg: zzp’er is ondernemer en betaalt zelf belastingen en verzekeringen.

De scheidslijn is vaak dun, en daarom heeft de Belastingdienst modelovereenkomsten geïntroduceerd.

 

7.3 Modelovereenkomsten Belastingdienst

Sinds de invoering van de Wet DBA zijn er goedgekeurde modelovereenkomsten beschikbaar.

Kenmerken:

• Ze zijn ontworpen om schijnzelfstandigheid te voorkomen.

• Als partijen zich strikt houden aan de bepalingen, is er geen loonheffing verschuldigd.

• Voorbeelden: geen gezagsverhouding, vrijheid van uitvoering, vervangingsmogelijkheid.

Beperkingen:

• Modelovereenkomsten zijn niet verplicht.

• Ze bieden geen garantie als de praktijk afwijkt van het contract.

• Ze zijn vaak te generiek en sluiten niet altijd aan bij specifieke situaties.

Praktisch advies: gebruik modelovereenkomsten als basis, maar laat contracten aanpassen aan de praktijk.

 

7.4 Direct contracteren met opdrachtgever

De meest zuivere vorm van zelfstandig ondernemerschap is een directe overeenkomst tussen freelancer en opdrachtgever.

Voordelen:

• Duidelijke contractrelatie, zonder tussenkomst.

• Meer vrijheid in tariefonderhandelingen.

• Sterker bewijs van zelfstandigheid: de freelancer heeft een eigen positie tegenover de opdrachtgever.

Aandachtspunten:

• Zorg voor duidelijke afspraken over resultaat, aansprakelijkheid en betaling.

• Neem bepalingen op die zelfstandigheid onderbouwen (geen werktijden, geen gezagsverhouding).

• Leg vervangingsmogelijkheid vast, al wordt die in de praktijk vaak niet gebruikt.

 

7.5 Tussenkomstbureaus (risicovol)

Bij tussenkomst sluit de freelancer niet rechtstreeks een overeenkomst met de opdrachtgever, maar met het bureau. Het bureau sluit vervolgens een overeenkomst met de opdrachtgever.

Kenmerken:

• Het bureau factureert de opdrachtgever.

• De freelancer factureert het bureau.

• Juridische relatie tussen freelancer en opdrachtgever is indirect.

Risico’s:

• Dit lijkt soms sterk op een arbeidsrelatie.

• Als de freelancer alleen opdrachten via één bureau heeft, kan dat wijzen op afhankelijkheid.

• Bureau kan doorwerken als feitelijke werkgever (sturing, planning, betaling).

Gevolg:

• Kans dat Belastingdienst dit ziet als verkapt dienstverband.

 

7.6 Bemiddelingsbureaus (veiliger)

Bij bemiddeling verzorgt het bureau alleen de zoektocht en selectie, maar de overeenkomst wordt direct gesloten tussen freelancer en opdrachtgever.

Kenmerken:

• De opdrachtgever betaalt het bureau een bemiddelingsfee.

• Freelancer factureert direct aan de opdrachtgever.

• Bureau is geen partij in de opdrachtovereenkomst.

Voordelen:

• Freelancer blijft zelfstandig ondernemer.

• Directe relatie versterkt zelfstandigheid en marktpositie.

• Minder risico op schijnzelfstandigheid.

Nadeel:

• Freelancer moet vaak zelf meer administratief regelen (facturatie, contractbewaking).

 

7.7 Contractuele bepalingen die zelfstandigheid onderbouwen

Een overeenkomst tussen freelancer en opdrachtgever moet duidelijk maken dat het geen arbeidsovereenkomst is. Belangrijke bepalingen:

• Vrijheid van uitvoering: freelancer bepaalt zelf hoe het werk wordt gedaan.

• Geen werktijden of aanwezigheidsplicht: alleen afspraken over deadlines/resultaten.

• Resultaatgerichtheid: focus op deliverables, niet op urenregistratie.

• Vervangingsmogelijkheid: freelancer mag zich laten vervangen door een ander (mits gelijkwaardig).

• Eigen aansprakelijkheid: fouten komen voor rekening van de freelancer.

• Eigen middelen: freelancer gebruikt eigen laptop, software, telefoon.

• Geen inbedding: de freelancer is niet onderdeel van het reguliere personeelsbeleid.

 

7.8 Praktische tips voor freelancers

• Gebruik altijd eigen algemene voorwaarden (aanvullend op het contract).

• Controleer contracten van bureaus kritisch: vaak zijn ze te werkgever-achtig opgesteld.

• Bewaar bewijs van zelfstandigheid: eigen laptop, eigen e-mail, eigen branding.

• Zorg voor variatie in opdrachtgevers: meerdere contracten per jaar.

 

7.9 Praktische tips voor opdrachtgevers

• Gebruik heldere opdrachtovereenkomsten: geen verkapte arbeidsovereenkomsten.

• Wees consequent in de praktijk: geen functioneringsgesprekken, geen werktijden opleggen.

• Kies voor bemiddeling i.p.v. tussenkomst: versterkt zelfstandigheid van de freelancer.

• Documenteer keuzes: bewaar contracten, modelovereenkomsten en overlegnotities.

 

7.10 Conclusie Hoofdstuk 7

Contracten zijn geen wondermiddel, maar wel een essentieel fundament voor DBA-proof samenwerken. De veiligste vorm is een rechtstreekse overeenkomst tussen freelancer en opdrachtgever, eventueel met een bureau dat slechts bemiddelt.

Tussenkomstconstructies zijn risicovoller, omdat zij de zelfstandigheid van de freelancer kunnen ondermijnen. Zowel freelancers als opdrachtgevers moeten contracten zo opstellen én naleven dat de zelfstandigheid aantoonbaar blijft.

De rol van bemiddelingsbureaus

8.1 Inleiding

Voor veel freelancers zijn bemiddelings- en detacheringsbureaus een belangrijke bron van opdrachten. Grote organisaties zetten vaak een bureau in als filter of toegangspoort, omdat dit efficiënter is dan zelf tientallen of honderden freelancers te werven.

Toch schuilt hier een risico: de manier waarop een bureau de samenwerking structureert, bepaalt mede of een zzp’er als ondernemer of werknemer wordt gezien. Daarom is het cruciaal om onderscheid te maken tussen tussenkomst en bemiddeling.

 

8.2 Tussenkomst: schijn van loondienst

Bij tussenkomst sluit de opdrachtgever een overeenkomst met het bureau, en de freelancer sluit óók een overeenkomst met datzelfde bureau.

Kenmerken van tussenkomst:

• Het bureau factureert de opdrachtgever.

• De freelancer factureert het bureau.

• De juridische relatie freelancer–opdrachtgever bestaat niet rechtstreeks.

• Het bureau verdeelt het tarief (marge of fee).

Risico’s van tussenkomst:

• Het lijkt sterk op een arbeidsovereenkomst, zeker als de freelancer structureel voor één bureau werkt.

• De Belastingdienst kan oordelen dat de freelancer feitelijk in loondienst is bij het bureau (of de opdrachtgever).

• Ondernemerschap van de freelancer wordt uitgehold: de zelfstandige relatie met de opdrachtgever ontbreekt.

Voorbeeld:
Een finance-freelancer werkt drie jaar lang via hetzelfde bureau, bij dezelfde bank, tegen een uurtarief. Facturatie loopt via het bureau. De Belastingdienst kan stellen: dit is geen ondernemer, maar een verkapte werknemer.

 

8.3 Bemiddeling: versterking van zelfstandigheid

Bij bemiddeling bemiddelt het bureau alleen tussen freelancer en opdrachtgever. De overeenkomst van opdracht wordt rechtstreeks gesloten tussen opdrachtgever en freelancer.

Kenmerken van bemiddeling:

• Het bureau ontvangt een eenmalige of periodieke bemiddelingsfee.

• De freelancer factureert rechtstreeks aan de opdrachtgever.

• De opdrachtgever en freelancer hebben een directe juridische relatie.

Voordelen van bemiddeling:

• Bevestigt het zelfstandig ondernemerschap van de freelancer.

• Transparante afspraken: opdrachtgever weet exact welk tarief de freelancer factureert.

• Minder risico voor alle partijen onder de Wet DBA.

Voorbeeld:
Een business controller wordt via een bemiddelingsbureau geïntroduceerd bij een multinational. Na selectie sluit de controller rechtstreeks een contract met de multinational. Het bureau ontvangt alleen een bemiddelingsfee.

 

8.4 Juridische verschillen

Het verschil tussen tussenkomst en bemiddeling heeft directe juridische gevolgen:

• Tussenkomst: de Belastingdienst kan sneller aannemen dat sprake is van een dienstbetrekking. De zelfstandige relatie is zwak.

• Bemiddeling: de zelfstandige relatie is helder. Er is minder risico op naheffingen, omdat de overeenkomst direct tussen opdrachtgever en freelancer ligt.

Daarom adviseert de Belastingdienst zelf vaak dat bemiddeling veiliger is dan tussenkomst.

 

8.5 Best practices voor bureaus

Bureaus die willen bijdragen aan een gezonde zzp-markt, kunnen best practices hanteren:

1. Transparantie: wees duidelijk of je werkt met tussenkomst of bemiddeling.

2. Rechtstreekse contracten: laat opdrachtgever en freelancer zelf het contract sluiten.

3. Beperkte rol: focus op search, selectie en onboarding, niet op inhoudelijke aansturing.

4. Geen payroll-rol: vermijd dat freelancers loonvervangend worden uitbetaald.

5. Toegevoegde waarde: investeer in matching, kwaliteit en marktkennis.

 

8.6 Best practices voor opdrachtgevers

Opdrachtgevers hebben belang bij heldere afspraken met bureaus:

• Vraag expliciet naar de constructie: tussenkomst of bemiddeling.

• Kies voor bemiddeling als je wilt dat freelancers echt zelfstandig blijven.

• Zorg voor transparantie over tarieven en bemiddelingsfee.

• Controleer contracten: de overeenkomst van opdracht moet rechtstreeks met de freelancer zijn.

• Beperk afhankelijkheid: vermijd situaties waarin een bureau alle freelancers “vasthoudt” in een tussenkomstmodel.

 

8.7 Best practices voor freelancers

Freelancers moeten alert zijn bij bureaus:

• Vraag door: factureer je direct aan de opdrachtgever, of aan het bureau?

• Check contracten: staat je opdrachtgever expliciet vermeld als contractpartij?

• Bewaar autonomie: laat het bureau niet optreden als “werkgever” (roosters, instructies).

• Kies bewust: bemiddelingsbureaus versterken je zelfstandigheid, tussenkomstbureaus kunnen die ondermijnen.

• Denk lange termijn: bureaus die alleen marge draaien zonder meerwaarde, beperken je ondernemerschap.

 

8.8 Steens & Partners: voorbeeld van een bemiddelingspartner

Steens & Partners positioneert zich bewust als partner in search en selectie, niet als tussenkomstbureau. Dat betekent:

• Freelancers sluiten rechtstreeks contracten met opdrachtgevers.

• Steens & Partners focust op kwaliteit van matching en het netwerk van CFO’s, FD’s en finance leaders.

• Transparantie: duidelijk tarief voor opdrachtgever en professional.

• Waarde: coaching, begeleiding en toegang tot high-end opdrachten bij grote ondernemingen.

Dit model sluit aan bij de wens van de Belastingdienst om zelfstandigheid te versterken en minimaliseert de risico’s van schijnzelfstandigheid.

 

8.9 Conclusie Hoofdstuk 8

De rol van bureaus is bepalend voor hoe de samenwerking juridisch wordt gezien. Tussenkomst vergroot de kans op schijnzelfstandigheid, omdat het lijkt op loondienstconstructies. Bemiddeling daarentegen versterkt het ondernemerschap, doordat de freelancer en opdrachtgever een directe overeenkomst aangaan.

Voor freelancers en opdrachtgevers die DBA-proof willen werken, is het daarom verstandig om bureaus alleen in te zetten voor zoektocht en selectie, en de contractrelatie rechtstreeks te leggen tussen opdrachtgever en freelancer.

Best practices voor opdrachtgevers

9.1 Inleiding

Voor grote ondernemingen zijn freelancers vaak een onmisbare bron van flexibiliteit, kennis en innovatie. Tegelijkertijd is het risico van schijnzelfstandigheid een punt van zorg. De Belastingdienst kan immers oordelen dat een zzp’er eigenlijk werknemer is, met als gevolg naheffingen, premies en reputatieschade.

Daarom is het essentieel dat opdrachtgevers DBA-proof beleid voeren. In dit hoofdstuk geven we concrete best practices.

 

9.2 Organiseer interne bewustwording

Veel problemen ontstaan doordat managers en afdelingen niet weten welke regels gelden.

Aanbevelingen:

• Informeer leidinggevenden: zij moeten weten dat freelancers niet aangestuurd mogen worden als werknemers.

• Betrek HR, legal en inkoop: maak van freelance-inhuur een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

• Zorg voor een intern handboek: richtlijnen voor het werken met freelancers.

 

9.3 Kies de juiste contractvorm

Zoals in Hoofdstuk 7 en 8 beschreven:

• Voorkeur: directe overeenkomst tussen freelancer en opdrachtgever.

• Gebruik bemiddeling i.p.v. tussenkomst: versterkt zelfstandigheid.

• Leg afspraken vast in modelovereenkomsten: met nadruk op resultaat, zelfstandigheid en geen gezag.

Check bij contractering:

• Staat duidelijk dat de freelancer vrij is in werkwijze?

• Is er een vervangingsclausule?

• Wordt aansprakelijkheid bij de freelancer gelegd?

 

9.4 Richt opdrachten DBA-proof in

Niet alleen contracten, ook de praktische uitvoering telt.

Best practices:

• Geef freelancers een afgebakend project of resultaat.

• Vermijd functietitels zoals “medewerker” of “assistent”. Gebruik termen als consultant, specialist, projectmanager.

• Leg geen werktijden of aanwezigheidsplicht op. Alleen deadlines en oplevermomenten.

• Geen functioneringsgesprekken: freelancers worden beoordeeld op output, niet op functioneren zoals werknemers.

• Voorkom inbedding: geef freelancers geen personeelsnummer, bedrijfsaccount of deelname aan bedrijfsfeesten alsof ze werknemer zijn.

 

9.5 Voer periodieke DBA-checks uit

DBA-proof werken is een doorlopend proces.

• Evaluatie per kwartaal: toets of afspraken nog steeds overeenkomen met de praktijk.

• Documenteer wijzigingen: als de opdracht wijzigt, leg dit schriftelijk vast.

• Gebruik de webmodule van de Belastingdienst als hulpmiddel (geen juridisch bindend document, maar nuttig als indicatie).

• Laat audits uitvoeren: zeker bij grote organisaties is een periodieke externe audit verstandig.

 

9.6 Wees transparant in tarieven en relaties

Een belangrijk aandachtspunt is transparantie:

• Spreek met freelancers all-in tarieven af, zonder verborgen kosten.

• Gebruik bureaus alleen voor bemiddeling en selectie, niet voor tussenkomstconstructies.

• Leg vast dat de freelancer zelf factureert en ondernemer blijft.

 

9.7 Stimuleer ondernemerschap van freelancers

Een opdrachtgever kan actief bijdragen aan het versterken van de zelfstandigheid van de freelancer:

• Resultaatgericht aansturen: focus op deliverables, niet op uren.

• Vrijheid in werkplek en werktijden: tenzij compliance anders vereist.

• Kennisoverdracht: laat freelancers interne teams opleiden, zodat duidelijk is dat hun rol tijdelijk is.

• Communicatie: benoem freelancers als externe professionals, niet als “tijdelijke medewerkers”.

 

9.8 Sector-specifieke aandachtspunten voor opdrachtgevers

• Finance & accounting: let op interim controllers die langdurig operationele rollen invullen → maak er een project of transitie-opdracht van.

• IT: ontwikkelaars die fulltime in een scrumteam meedraaien → borg zelfstandigheid door duidelijke projectdeliverables.

• Zorg: zzp-verpleegkundigen in roosterdiensten → risico op loondienst; veiliger zijn projectmatige opdrachten (kwaliteitsprojecten, audits).

• Onderwijs: gastcolleges en tijdelijke projecten zijn veiliger dan structureel lesgeven binnen het rooster.

 

9.9 Juridische bescherming voor opdrachtgevers

• Gebruik modelovereenkomsten als basis.

• Leg bewijs vast dat er geen gezagsverhouding is (bijv. in opdrachtbeschrijving).

• Zorg voor verzekering: sommige bedrijven sluiten verzekeringen af tegen risico’s van naheffingen (DBA-risicoverzekering).

• Werk samen met betrouwbare bemiddelaars die DBA-proof werken.

 

9.10 Conclusie Hoofdstuk 9

Opdrachtgevers kunnen het risico van schijnzelfstandigheid aanzienlijk verkleinen door:

1. Bewustwording en training van managers.

2. Heldere contracten en voorkeur voor directe relaties.

3. Praktische uitvoering die zelfstandigheid respecteert.

4. Regelmatige DBA-checks en documentatie.

5. Transparantie en stimulering van ondernemerschap.

Met deze best practices bouwen CFO’s en FD’s niet alleen aan een DBA-proof beleid, maar versterken zij ook hun imago als betrouwbare opdrachtgever.

Best practices voor freelancers

10.1 Inleiding

Voor freelancers (zzp’ers) is het behoud van zelfstandig ondernemerschap van levensbelang. Niet alleen omdat de Belastingdienst dit eist, maar ook omdat het de kern vormt van vrijheid, fiscale voordelen en professionele geloofwaardigheid. Toch maken veel zelfstandigen fouten die hen in de gevarenzone brengen van schijnzelfstandigheid.

Dit hoofdstuk biedt een praktische handleiding: hoe toon je ondernemerschap aan, hoe kies je de juiste opdrachten en hoe werk je samen met opdrachtgevers en bureaus op een manier die DBA-proof is.

 

10.2 Kies bewust de juiste opdrachten

Niet elke klus past bij zelfstandig ondernemerschap.

Te vermijden opdrachten:

• Lange termijn “medewerker-rollen” (bv. 3 jaar interim financieel medewerker in een team).

• Operationele taken met vaste roosters en dagelijkse aansturing.

• Exclusieve samenwerking met één opdrachtgever voor meerdere jaren.

Wel veilige opdrachten:

• Projecten met duidelijk begin en eind (ERP-implementatie, IFRS 18, CSRD).

• Specialistisch advieswerk (due diligence, ESG-rapportages, forecasting).

• Resultaatgerichte opdrachten (opleveren van model, rapport of verbeterplan).

• Transitiebegeleiding (reorganisatie, procesoptimalisatie).

Tip: Vraag jezelf af: zou een werknemer dit ook doen onder gezag? Zo ja, dan is het risico groot.

 

10.3 Positioneer jezelf als ondernemer

Zelfstandigheid moet niet alleen in contracten staan, maar ook zichtbaar zijn in je marktpositionering.

• Website & branding: presenteer jezelf als onderneming, niet als “persoon die tijdelijk komt helpen”.

• LinkedIn-profiel: beschrijf opdrachten als projecten en resultaten, niet als functies.

• Algemene voorwaarden: gebruik eigen voorwaarden (betaling, aansprakelijkheid, leveringsvoorwaarden).

• Eigen tools en middelen: werk met eigen laptop, software, verzekeringen.

• Tariefstelling: hanteer zakelijke tarieven die passen bij je expertise.

Zo versterk je je ondernemersprofiel en laat je zien dat je echt een bedrijf bent.

 

10.4 Bouw een klantenportefeuille op

Een veelgemaakte fout is afhankelijk worden van één opdrachtgever.

Best practice:

• Zorg dat je jaarlijks voor minimaal 2–3 verschillende klanten werkt.

• Zet actief in op acquisitie: netwerk, online zichtbaarheid, inschrijven bij bemiddelaars.

• Bewaar bewijzen van acquisitie-inspanningen (offertes, aanvragen, contact met leads).

De Belastingdienst kijkt hier nadrukkelijk naar: meerdere klanten = ondernemerschap.

 

10.5 Draag ondernemersrisico

Een ondernemer neemt risico. Dit is ook hét verschil met werknemers.

• Geen werk = geen inkomen: accepteer dat periodes zonder opdrachten bij ondernemerschap horen.

• Debiteurenrisico: factureer zelf en neem maatregelen (bv. aanbetalingen of strikte betaaltermijnen).

• Investeringen: scholing, certificeringen, marketing, software.

• Aansprakelijkheid: neem een beroepsaansprakelijkheidsverzekering.

Laat zien dat je niet volledig beschermd bent door een opdrachtgever, maar echt eigen verantwoordelijkheid draagt.

 

10.6 Zorg voor een goede administratie

Administratie is niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook bewijs van ondernemerschap.

• KvK-inschrijving en btw-nummer.

• Facturen die voldoen aan de wettelijke eisen.

• Urenregistratie (handig bij beoordeling zelfstandigenaftrek).

• Inkomsten- en uitgavenoverzicht.

• Zakelijke rekening: scheid privé en zakelijk geldstromen.

 

10.7 Contracten: onderhandel slim

Veel freelancers accepteren klakkeloos de contracten van opdrachtgevers of bureaus. Dit kan riskant zijn.

Tips:

• Vervangingsclausule: neem op dat je je mag laten vervangen.

• Geen werktijden: contracteer op resultaten, niet op aanwezigheid.

• Aansprakelijkheid: neem eigen verantwoordelijkheid op, maar beperk de omvang.

• Betalingstermijnen: laat je niet uitknijpen; 30 dagen is standaard.

• Eigen voorwaarden: leg deze naast die van de opdrachtgever.

Een contract dat DBA-proof is, versterkt je ondernemersstatus.

 

10.8 Samenwerking met bureaus

Niet elk bureau werkt op dezelfde manier.

• Tussenkomstbureaus (risicovol): je factureert aan het bureau, dat factureert door aan de opdrachtgever. Dit kan lijken op loondienst.

• Bemiddelingsbureaus (veiliger): bureau regelt alleen search en selectie, maar jij sluit het contract rechtstreeks met de opdrachtgever.

Advies: Kies zoveel mogelijk voor bemiddeling. Dan is je ondernemerschap duidelijker.

 

10.9 Bescherm jezelf met verzekeringen

Zelfstandig ondernemen betekent risico’s dragen, maar die kun je beheersen met verzekeringen:

• Beroepsaansprakelijkheid – voor fouten en schadeclaims.

• Arbeidsongeschiktheid (AOV) – inkomensbescherming bij ziekte of ongeval.

• Rechtsbijstandverzekering – bij conflicten met opdrachtgevers.

• Pensioenopbouw – zelfstandig regelen via banksparen of pensioenbeleggingsproducten.

 

10.10 Gedrag in de praktijk

Zelfstandigheid blijkt niet alleen uit contracten, maar vooral uit dagelijkse praktijk.

• Spreek opdrachtgevers aan als klant, niet als werkgever.

• Rapporteer resultaten, geen uren.

• Laat je niet betrekken in HR-processen (functioneringsgesprekken, bedrijfsuitjes, opleidingen).

• Gebruik je eigen tools en kanalen (mail, software, documenten).

• Houd afstand: je bent partner, geen onderdeel van de interne hiërarchie.

 

10.11 Checklist voor freelancers

✅ Minstens 2–3 opdrachtgevers per jaar
✅ Professionele website en LinkedIn-profiel
✅ Eigen algemene voorwaarden
✅ Eigen laptop, software, verzekeringen
✅ Resultaatgerichte contracten
✅ Bewijs van acquisitie (offertes, netwerken)
✅ Investeringen in opleiding en marketing
✅ Beroepsaansprakelijkheid en AOV geregeld
✅ Geen vaste werktijden of inbedding bij opdrachtgever
✅ Directe contractrelatie met opdrachtgever (of via bemiddeling)

 

10.12 Conclusie Hoofdstuk 10

Freelancers die DBA-proof willen werken, moeten zichzelf actief neerzetten als ondernemer. Dit betekent: bewust opdrachten selecteren, meerdere klanten bedienen, ondernemersrisico dragen, professionele branding en resultaatgerichte contracten.

Door proactief deze best practices te volgen, beschermen zzp’ers zichzelf tegen de risico’s van schijnzelfstandigheid én vergroten ze hun aantrekkelijkheid voor opdrachtgevers die op zoek zijn naar echte zelfstandige professionals.